مجله باخترمجله باختر، ماهنامه فرهنگی و اجتماعی که از آذر ۱۳۱۲ تا مهر ۱۳۱۴ در اصفهان منتشر می‌شد. ۱ - صاحب امتیاز و مدیر مجله باخترنصرالله سیف پور فاطمی، صاحب امتیاز و امیرقلی امینی مدیر آن (مدیر مجله اخگر که انتشار آن قبل و بعد از باختر و همزمان با آن نیز ادامه داشته است) بود. ۲ - هدف از انتشار مجله باخترامینی در سرمقاله شماره اول مجله هدف از انتشار آن را «خدمت به توسعه دایره افکار، بالابردن سطح معرفت عمومی، کوشش در طریق تهذیب و تربیت اخلاق هموطنان و مخصوصاً نو کردن و نو ساختن جامعه ایرانی و خدمت به معارف اصفهان» ذکر کرده است. [۱]
محمدصدر هاشمی، تاریخ جراید و مجلات در ایران، ج۲، ص۱ـ۲، اصفهان ۱۳۶۳ ش.
از شماره۹ سال ۲ (مرداد ۱۳۱۴) به بعد نام امیرقلی امینی دیده نمی‌شود و از سیف پور فاطمی با عنوان مؤسس و مدیر مسؤول یاد شده است. ۳ - اهمیت مجله باختراهمیت مجله باختر در چاپ مطالبی متنوع از نویسندگان نقاط مختلف ایران است که اغلب مقیم تهران و اصفهان و برخی از آن‌ها مشهور بودند. ۴ - محتوای مجله باخترجز مطالب معمول مجله، که بیش‌تر در زمینه ادبیات، تاریخ، جغرافی، تربیت، بهداشت و مسائل اجتماعی بوده، در آخر هر شماره دو بخش نیز به مطالب سرگرم کننده و اخبار فرهنگی و معرفی کتاب اختصاص داشته است. ۵ - نویسندگان مجله باخترمطالب ادبی متنوعی که در بعضی از شماره‌های مجله چاپ شده، ظاهراً با مشورت و نظارت محمدتقی بهار بوده که در آن زمان در اصفهان به حال تبعید به سر می‌برده است. برخی از اشعار بهار نیز برای نخستین بار در این مجله چاپ شده است. مقالاتی که درباره فردوسی از او و صادق رضازاد شفق و محمد حجازی (مطیع الدوله) و محمد حسین استخر درج شده احتمالاً به مناسبت هزاره فردوسی (۱۳۱۳ ش) بوده است. از دیگر نویسندگان مجله می‌توان به میرزا رضای افشار (استان‌دار اصفهان که مقالاتی تحت عنوان «گالیله» می‌نوشت)، حسام الدین دولت آبادی، فرج الله بهرامی (دبیر اعظم)، سعید نفیسی (که در این مجله بیش‌تر مقالات اجتماعی می‌نوشت)، باقر حکیمی (نویسنده مقالات علمی از جمله سلسله مقالات «هموپت»)، عبدالعزیز جواهر کلام (نویسنده مقالات دنباله دار تحقیقی از جمله «ظهور تشیّع در ایران»)، علی هاشمی حائری، باقر عاملی، یاور ابوالفتح برزین، ماطاووس ملکیانس (مترجم بعضی مقالات ادبی و اجتماعی از زبان انگلیسی)، جمشید امیر بختیاری، محمد علی کشاورز صدر، عباس آریان‌پور کاشانی و محمود وحیدزاده (نسیم) اشاره کرد. ۶ - همراهی مجله باختر با حکومت رضاخانمقالههایی که از مقامات محلی و مأموران نظامی و گاه نیز در تأیید سیاست رضاخان در مجله چاپ شده است، می‌تواند نشانه این باشد که مقامات حکومتی محلی، مشی مجله را مخالف سیاست وقت نمی‌دانسته‌اند. ۷ - کیفیت انتشار مجله باخترباختر در اندازه ۳۳-۱۸ سانتی‌متر و هر شماره آن تقریباً در هشتاد صفحه منتشر می‌شد. کیفیت خوب چاپ و عکس‌های واضح از رجال و بناهای تاریخی و نوع و سطح مقالات به این نشریه امتیازی خاص بخشیده است. پس از تعطیل مجله باختر در ۱۳۱۴ ش، بلافاصله روزنامه باختر تأسیس و منتشر شد. ۸ - فهرست منابع(۱) محمدصدر هاشمی، تاریخ جراید و مجلات در ایران، اصفهان ۱۳۶۳ ش. (۲) مجله باختر (آذر۱۳۱۲ـ مهر۱۳۱۴ ش). ۹ - پانویس
۱۰ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «مجله باختر»، شماره۹۴. |